Cúng đưa ông Táo về trời – tín ngưỡng cổ truyền Việt Nam

Nguồn gốc:

Thần Táo gọi đúng nghĩa là Định Phước Táo Quân, là vị Thần tạo phước đức và chăm sóc các cháu nhỏ trong gia đình. Việc thờ cúng ông Công ông Táo mang một ý nghĩa cầu mong sự yên bình, ấm no, đủ đầy trong năm mới, sau đó là ý nghĩa thờ “thần Bếp” cai quản việc bếp núc trong gia đình.

Vào ngày 23 tháng Chạp hằng năm, ông Công ông Táo sẽ cưỡi cá chép lên Trời để báo cáo với Ngọc Hoàng Thượng đế tất cả những điều tai nghe mắt thấy ở trần gian cả việc tốt lẫn việc xấu và những gì chưa làm được. Từ đó, Thiên đình sẽ đưa ra thưởng phạt rõ ràng cho từng gia đình. Do đó, cúng đưa ông Công ông Táo về trời đã trở thành một ngày lễ quan trọng trước tết Nguyên đán của người dân Việt Nam.

Cúng đưa ông Táo về trời vào khi nào?

Thời gian cúng đưa ông Táo có thể tiến hành từ ngày 21 đến hết 23 tháng chạp.

Lễ vật cúng ông Công, ông Táo

Lễ vật cúng ông Táo truyền thống gồm có:

• Mũ ông Công ba cỗ hay ba chiếc: Hai mũ đàn ông và một mũ đàn bà. Mũ dành cho các ông Táo thì có hai cánh chuồn, mũ Táo bà thì không có cánh chuồn. Nhiều người chỉ cúng một cỗ mũ ông Công (có hai cánh chuồn) để tượng trưng.
• Cá chép: Tượng trưng cho phương tiện di chuyển của ông Công, ông Táo. Bạn có thể sử dụng cá chép giấy hoặc cá chép thật đều được. Thường ở miền Bắc người ta còn cúng một con cá chép sống thả trong chậu nước ngụ ý “cá chép hóa rồng” nhưng tại Nam Bộ thường dùng cá chép giấy nhiều hơn.
• Tiền vàng.
• 1 chiếc áo.
• 1 đôi hia bằng giấy.

Màu sắc của mũ, áo và hia cúng ông Táo cũng thay đổi theo từng năm phụ thuộc vào ngũ hành.

Nhiều gia đình có trẻ con, người ta cúng Táo Quân một con gà luộc. Gà luộc này phải thuộc loại gà cồ mới tập gáy (tức gà mới lớn) để ngụ ý nhờ Táo Quân xin với Ngọc Hoàng Thượng Đế cho đứa trẻ sau này lớn lên có nhiều nghị lực, thông minh và sinh khí hiên ngang như con gà cồ vậy.

Mâm cúng ông Táo cơ bản, truyền thống bao gồm:

• 1 đĩa gạo
• 1 đĩa muối
• 3 chén rượu
• Thịt heo luộc
• Gà luộc hoặc quay
• Đĩa rau xào
• Hành muối
• Xôi gấc
• Giò heo
• Canh mọc
• Cá chép nướng (ở miền Nam thường cúng cá lóc nướng)
• Trái cây tươi, trà, rượu, cau trầu,…
• 1 tập giấy tiền, vàng mã
• 1 lọ hoa cúc
• 1 lọ hoa đào nhỏ

Ngày nay, mâm cỗ cúng ông Táo được đơn giản khá nhiều, không bắt buộc phải đầy đủ tất cả các món như mâm cỗ truyền thống, chủ yếu phụ thuộc vào văn hóa vùng miền, hoàn cảnh, điều kiện kinh tế, khẩu vị của mỗi gia đình.

Nếu gia đình nào không có điều kiện chỉ cần làm mâm cúng đơn giản 3 món là đã được. Đặc biệt, mâm cúng ông Táo ở ba miền đều có đặc trưng riêng.